WCAG – o co w tym chodzi? Dostępne strony

Czym jest WCAG i dlaczego to jest ważne?

WCAG 2.0 to powstały z inicjatywy W3C zbiór rekomendacji służących zwiększeniu dostępności serwisów internetowych. Mówiąc prościej: chodzi o to, aby serwisy internetowe były łatwiej dostępne dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami, m.in. niewidomych i niedowidzących, niedosłyszących, z ograniczeniami poznawczymi czy ruchowymi. Ale nie tylko! Podążanie za wytycznymi WCAG powinno sprawić, że Twoja strona będzie bardziej przyjazna wszystkim, nie tylko niepełnosprawnym użytkownikom.

Jak sprawić, aby witryna była bardziej dostępna?

Nic prostszego – na przykład skorzystać z wytycznych WCAG:) Ale na początek odpowiedzmy sobie na kilka pytań:

Czy aby witryna była dostępna, musi być w 100% zgodna z WCAG? Nie. To, że witryna nie spełnia wszystkich co do jednego kryteriów WCAG nie znaczy jeszcze, że jest niedostosowana do potrzeb niepełnosprawnych. Przynajmniej podstawowe założenia w nim opisane powinna jednak spełniać. Im więcej z nich spełnia – tym mniejsza szansa, że któryś z Twoich gości nie będzie w stanie z niej skorzystać. Nie ma ograniczeń w tym jak wysoko postawisz sobie poprzeczkę – warto dążyć do ideału.

Czy strona zgodna z WCAG na pewno będzie dostępna w 100% dla wszystkich? Niekoniecznie. WCAG nie wyczerpuje tematu dostępności stron. Jest to niewątpliwie obszerne kompendium i większość ważnych aspektów jest w nim poruszona, ale z pewnością wciąż można zrobić jeszcze więcej. Nie zapominajmy też o tym, że Internet i cała związana z nim technologia rozwija się z każdym dniem, a rekomendacja WCAG 2.0 została opublikowana w 2008 roku. Duża część wytycznych została jednak sformułowana w na tyle ogólny i uniwersalny sposób, że nie tracą nic ze swojej aktualności.

Które wytyczne WCAG powinienem w takim razie spełnić? WCAG wyróżnia trzy poziomy dostępności stron: A, AA oraz AAA. Każdy kolejny stawia coraz wyższe wymagania. Moim osobistym zdaniem, poziom A powinien być traktowany jako niezbędne minimum, a do realizacji większości wytycznych poziomu AA powinna dążyć każda strona internetowa. Poziom AAA nie zawsze jest potrzebny, a w praktyce dla wielu stron może być nieosiągalny. Niekoniecznie należy się jednak sztywno trzymać podziału zaproponowanego przez WCAG. O ile raczej wszystkie wytyczne poziomu A wypadałoby spełniać, o tyle spośród wytycznych poziomu AA i AAA można próbować wybrać te, które w konkretnym przypadku będą kluczowe lub których koszt wprowadzenia (niekoniecznie w znaczeniu finansowym) będzie dla nas akceptowalny. Należy być też świadomym, że zastosowanie niektórych rekomendacji WCAG może wiązać się z koniecznością wprowadzenia pewnych kompromisów, np. w zakresie warstwy wizualnej serwisu.

Jak stworzyć dostępną stronę?

Nie takie to jednak straszne jak mogłoby się na pierwszy rzut oka wydawać. Aby strona spełniała podstawowe standardy dostępności wystarczy stosować się do pewnych prostych, ogólnych zasad.

#1 Używaj tagów HTML zgodnie z ich przeznaczeniem

Każdy tag ma swoje konkretne zadanie. Nagłówki h# powinny być nagłówkami, a ich priorytety h1, h2, itd powinny odwzorowywać ich funkcję w treści. Tabele służą do przedstawiania danych tabelarycznych, nie do budowania układu elementów. Itd…

#2 Dbaj o kolejność elementów w kodzie HTML

Elementy w kodzie powinny być ułożone w kolejności ich czytania.

Prosta zasada, odnosząca się do dwóch powyższych punktów: na swojej stronie WWW spróbuj wyłączyć obsługę JavaScript oraz CSS tak, aby strona wyświetlała się tylko i wyłącznie w czystym HTML. Czy to co widzisz ma sens? Byłbyś skłonny bez żadnych zmian wydrukować to i dać komuś do przeczytania?

#3 Pamiętaj o atrybutach

Niektórzy nie będą mogli obejrzeć obrazka, który zamieściłeś na stronie, obejrzeć pliku video lub odsłuchać nagrania. Niech odpowiednie atrybuty opisują zawartość tych elementów. Ale nie pisz „Ładny obrazek nr 1”. Uzupełniając te atrybuty wyobraź sobie, że musisz w jednym zdaniu opowiedzieć o zawartości pliku komuś, kto nigdy go nie zobaczy i nie usłyszy. To samo odnosi się m.in. do linków.

#4 Obsługa klawiaturą

Byłbyś w stanie poruszać się po swojej stronie nie używając myszki? Spróbuj! Niektórzy będą musieli, więc zrób co możesz, aby im tego nie utrudniać. Np. w każdej chwili powinno być jasne, który element strony ma aktualnie focus.

#5 JavaScript

Nie nadużywaj skryptów i pamiętaj, aby każdy element strony pozostawał dostępny po wyłączeniu obsługi JS.

#6 Captcha i inne bariery

Na pewno nie lubisz spamu. I obawiasz się robotów, automatów, UFO i wszelkich innych nie-ludzkich istnień atakujących Twoją witrynę. Wcale się nie dziwię, ale pamiętaj, że chcesz obronić się tylko przed napastnikiem, a nie strzelać do wszystkiego co się rusza. Jest wiele stron, które skutecznie obroniły się przed wszystkimi, którzy mieli ochotę je odwiedzić. Jest też całe mnóstwo takich, które dopuściły tylko ograniczone grono wybrańców lub na które wiele osób przestało zaglądać, bo znudziło im się mozolne udowadnianie przy każdych odwiedzinach: tak, naprawdę jestem człowiekiem. Jestem pewien, że nie taki jest Twój cel. Zapewnij metodę weryfikacji łatwo dostępną dla wszystkich „ludzi”, a jeśli nie jesteś w stanie zrobić tego nie pomijając jakiejś ich części to zrezygnuj z tego rozwiązania. I przy okazji jeszcze jedno – nie przerzucaj na swoich gości obowiązku walki z Twoim spamem. To nie ich sprawa.

Na podsumowanie

Właściwie na tym można by zamknąć listę najważniejszych z najważniejszych elementów dostępności. Niewiele, prawda? Tę garść zasad można uznać za konieczne minimum, które powinien spełniać każdy serwis WWW. Warto jednak sięgnąć nieco głębiej, szczególnie wtedy, gdy serwis kierowany jest do szerokiego grona odbiorców lub gdy wśród tych odbiorców możemy spodziewać się osób z ograniczeniami. Przykre jest to, że zdecydowana większość stron niestety nie spełnia nawet tak podstawowych standardów.

Dlatego jeśli tworzysz serwisy WWW nie zapominaj o tej (niemałej) grupie użytkowników. A jeśli powierzasz swój serwis specjaliście, warto wybrać takiego, który nie ignoruje aspektu dostępności i ma na ten temat odpowiednią wiedzę. Nie obawiaj się dodać do specyfikacji wymagań zamówienia, punktu: wymagana zgodność z WCAG 2.0, level A.

Uzupełnienie

Warto wiedzieć, że w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r., w sprawie m.in. minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych jest mowa o tym, że:

W systemie teleinformatycznym podmiotu realizującego zadania publiczne służące prezentacji zasobów informacji należy zapewnić spełnienie przez ten system wymagań Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.0), z uwzględnieniem poziomu AA